تعیین مناسب‌ترین نظام تناوب زراعی برای منطقه اهواز

این آزمایش به‌منظور مقایسه 26 نظام‌ مختلف تناوبی طی سال‌های 1377 لغایت 1382 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کشاورزی و منابع‌طبیعی رامین (ملاثانی) شهرستان ملاثانی اجرا شد. گیاهان موردکاشت شامل گندم، یونجه، ذرت و کلزا (به‌عنوان کشت‌ اصلی) و باقلا، کنجد، سودانگراس، شبدر، ذرت‌سیلویی و لوبیا (به‌عنوان کشت‌ دوم) بودند. جهت سهولت کنترل عملیات‌زراعی و نیز دسته‌بندی گیاهان موردکاشت در نظام‌های مختلف تناوبی، 26 نظام ‌تناوبی مورد آزمایش درقالب طرح بلوک‌های ‌کامل تصادفی در چهار تکرار و شش آزمایش جداگانه موردمطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در مقایسه ‌با کشت ‌مداوم گندم با عملکرد 5103 کیلوگرم در هکتار، کشت این‌گیاه پس‌از یونجه و کلزا به‌ترتیب 24 و 17درصد افزایش عملکرد داشته و کشت گندم پس‌از آیش، ذرت، سودانگراس، ذرت‌ سیلویی و کنجد به‌ترتیب 1، 1، 16، 22 و 20درصد کاهش عملکرد داشته است. مقایسه عملکرد گندم در نه نظام تناوبی چهارساله که حداقل یک دوره آیش را در بر داشتند،‌ نشان داد که با کاهش سهم بقولات و افزایش سهم غلات درتناوب، از عملکرد گندم کاسته شد. نتایج نشان داد که با جایگزینی ذرت با سودانگراس در تناوبهای سه ساله، عملگرد گندم 22 درصد کاهش یافت. کلزا مناسب‌ترین پیش‌کشت گندم در تناوب‌های سه‌ساله ارزیابی ‌شد و در مقایسه با پیش‌کشت کنجد، عملکرد گندم پس از کلزا، 33 درصد بیشتر بود. کشت باقلا یا شبدر بهعنوان گیاه پیشکشت ذرت در مقایسه با گندم، عملکرد ذرت‌ را به‌ترتیب 22 و 19درصد افزایش داد. بیشترین عملکرد ذرت در بین سیستم‌های تناوبی سه‌ساله مبتنی بر تناوب‌ آیش ـ باقلا ـ ذرت،12020کیلوگرم در هکتار، در تناوبهای چهارساله گندم ـ ذرت ـ شبدر ـ ذرت،11290 کیلوگرم در هکتار، در سیستم ‌تناوبی پنج‌ساله مبتنی بر گندم ـ گندم ـ ذرت ـ شبدر ـ ذرت، 11450 کیلوگرم درهکتار و در تناوب شش‌ساله مبتنی بر تناوب آیش ـ گندم ـ گندم ـ ذرت ـ شبدر ـ ذرت، 11810کیلوگرم درهکتار بدست آمدند.